Maatregelen
Maatregelen
De volgende maatregelen worden onderscheiden: beheermaatregelen en noodmaatregelen.
Maatregelen
De volgende maatregelen worden onderscheiden: - beheermaatregelen
Gewapende mat ter bescherming van de herstellende grasmat.
(IJssel bij Deventer, februari 2020)
Beheermaatregelen
Bij deze maatregelen worden door het waterschap vroegtijdig en preventief acties ondernomen om gesignaleerde kwetsbare plekken van de dijk te beschermen tegen de gevolgen van verwacht hoog buitenwater.
Voorbeeld daarvan is het plaatsen van een mat bij een herstellende grasmat. Dit voorkomt dat bij stijgend water erosie en uitspoeling optreedt.
De postcoördinator geeft bij de briefing van de dijkwachter de aanwezigheid van deze mat door.
Vulbare noodwaterkering
Noodmaatregelen
Bij deze maatregelen worden snel en gericht acties ondernomen om de als veilig veronderstelde plekken van de dijk alsnog te beschermen tegen de gevolgen van buitendijks hoogwater. De volgende vier noodmaatregelen worden nader toegelicht:
De postcoördinator geeft bij de briefing van de dijkwachter de aanwezigheid van deze mat door en vraagt de dijkwachter te letten op functioneren en eventuele beschadigingen.
Belasting beperkende noodmaatregel
Het betreft verschillende aanvullende maatregelen met als overeenkomst dat zij tijdelijk van kracht zijn. Hierna volgen enkele voorbeelden.
Waterpeil
Als het water in de teensloot laag staat, valt de tegendruk voor de dijk weg. Bij hoog buitendijks water neemt de kans op een wel of uitspoeling toe. Door het stilzetten van gemalen wordt de waterstand geleidelijk hoger en stijgt de tegendruk.
Scheepvaartverkeer
Als sprake is van hoog buitendijks water kan de golfslag van een passerend schip extra belasting geven op het buitentalud. Dat kan een reden zijn om het scheepvaartverkeer een snelheidsbeperking of een verbod op te leggen.
Autoverkeer
Als sprake is van hoog buitendijks water kan landbouw- en (vracht)verkeer lokaal extra belasting geven op de kruin van de dijk. Dat kan een reden zijn om de weg af te sluiten en alleen aanwonenden en woon-werkverkeer toe te staan.
Taludherstel
Een aangebrachte tijdelijke afdichting van het talud met doek of plastic kan door stroming, weer en wind onklaar geraakt zijn. Ook kan een drijvend object het talud beschadigd hebben. Voldoende reden om de dijk plaatselijk en tijdelijk te beschermen tot definitief herstel gerealiseerd is.
Opkisten
Een (zandvoerende) wel komt tot stilstand als de tegen-druk voldoende groot is. Door het opkisten van de wel met bijvoorbeeld zandzakken stijgt lokaal het waterpeil en daarmee de tegendruk. Geen garantie op succes: de wel kan stoppen, maar het kan zo zijn dat naast de opgekiste wel een nieuwe ontstaat.
Kwelkade
[under construction)
Stabiliteit vergrotende maatregel
Herstelde afschuiving
De scheur bij een afschuiving of een verzakking wordt veelal opgevuld met zand of zandzakken in afwachting van definitief herstel. Door water, weer en wind kan deze tijdelijke bescherming van de dijk onklaar raken. Ook drijvende objecten kunnen de schade vergroten. Om dit verval van de dijk tegen te gaan, worden acties onder-nomen om de bescherming van de dijk te stabiliseren. Dat kunnen extra zandzakken zijn, maar ook krammen, geotextiel of folie.
Steunberm
Bij hoog water staat de binnenberm onder druk. Dat kan leiden tot afschuiving van het binnentalud. Daarmee is de stabiliteit van de dijk in het geding. Door het storten van zand tegen het binnentalud ontstaat een steunberm die verder afschuiven voorkomt. Later, bij normale water-stand vindt vervolgens het herstel plaats.
Nieuwe alinea
Steunberm van zand
Erosie-remmende maatregelen
Zandzakken
De traditionele zandzak is gemaakt van jute en aan de vulzijde dichtgeknoopt. Tegenwoordig kan worden gekozen uit pvc, polyester, polyacryl, vilt, etc. Alle materialen werken als een filter. Het water kan binnen-dringen en als de zandzak verzadigd is, dan is de werking optimaal. Na gebruik kan het water langzaam uit de zak wegvloeien en drogen. Maar in de praktijk worden de zandzakken na gebruik geleegd en gerecycled.
Nadeel van de traditionele zandzak is de vorm van de vulzijde. Door de knoop, bindkoord of strip sluit de kopse kant van de zandzak minder goed aan op de volgende zandzak. Het gevolg is dat er altijd enige lekkage optreedt. De moderne zandzakken is aan de vulzijde dichtgenaaid. Daarmee is deze zandzak beter stapelbaar. Variant op de zandzak is de zandslurf, een langgerekte zandzak die met een kraan geplaatst moet worden.
Daarnaast bestaan de zogenaamde ballastzakken. Dat zijn zakken of slurven gevuld met grind. Handig als je kan volstaan met alleen het verzwaren van de dijk.
Taludafdichting
Het talud is de eerste bescherming van de dijk tegen hoogwater. Als hoogwater wordt verwacht én sprake is van lage of verzwakte plekken op de dijk, dan wordt preventief een taludafdichting aangebracht. Zeg maar een dijkpleister van zeil, geotextiel of folie, vastgezet met zandzakken of dijkpennen (krammen). Deze laag remt de kracht van de golfslag af en voorkomt daarmee erosie.
Waterkering verhogende maatregelen
Zandzakken, big bags en strobalen
Bij verwacht hoogwater kan de dijk op lage plekken tijdelijk worden verhoogd met balen stro, zandzakken of big-bags vaak ik combinatie met zeil, geotextiel of folie. Deze ophoging van de dijk is gevoelig voor stroming en golfslag, maar ook moedwillige vernieling kan plaatsvinden. Daardoor is deze maatregel niet betrouwbaar en vraagt om permanent toezicht.
Zandophoping
Bij verwacht hoogwater kan over een grote lengte tijdelijk een in folie verpakte zandlaag worden aangebracht. Deze tijdelijke ophoging van de dijk is minder gevoelig voor stroming en golfslag, maar beschadiging en moedwillige vernieling kan altijd plaatsvinden. Daardoor is deze maatregel minder betrouwbaar en vraagt om toezicht.
Kunstmatige ophoging
Om meer water te keren en golfoverslag te beperken kan de dijk tijdelijk en lokaal worden toegerust met stelwan-den, open reservoirs en tube-systemen. Ook het afsluiten van straten (coupures) worden hier toegerekend. Deze tijdelijke ophoging van de dijk vereist permanent toezicht. Ook hier geldt dat moedwillige vernieling altijd kan plaatsvinden. Daarnaast kosten deze maatregelen veel geld omdat sprake is van maatwerk.
Noodkering
Voor bijzondere situaties kan een noodkering (nooddijk) worden aangelegd. Deze kering heeft veelal een afwijkend tracé. Deze noodkering is vanaf de aanleg gevoelig voor stroming, golfslag en verzakking. Ramptoerisme en onbedoelde vernieling kunnen niet worden voorkomen. Daardoor is deze maatregel wellicht effectief maar niet betrouwbaar en vraagt om permanent toezicht.